Usługi dla obywateli, rozwój przedsiębiorstw, poprawa bezpieczeństwa. Tak kraje południa inwestują unijne miliardy

Pod wieloma względami Grecja, Chorwacja i Portugalia są podobne. PKB na mieszkańca jest w tych krajach zbliżone, a gospodarki w dużej mierze opierają się na turystyce. W 2020 roku na południu Europy pandemia COVID-19 spowodowała w gastronomii, hotelarstwie i w usługach prawie całkowity zastój. Zdecydowanie najwięcej z unijnego Funduszu Odbudowy chce uzyskać Grecja - w grantach i w pożyczkach ponad 30 miliardów euro, co stanowi aż 16,6 procent PKB. Żaden inny kraj, procentowo, nie zawnioskował o tak dużo środków.

Ateny dostały już trzy przelewy: zaliczkę i dwie transze. Łącznie 11 miliardów euro, czyli 1/3 wnioskowanej kwoty. Całą dekadę przed wybuchem pandemii Grecja była uzależniona od unijnego wsparcia, które pozwoliło jej wydostać się z kryzysu finansowego, na chwilę przed tym, gdy w turystykę uderzy kolejny kryzys - COVID-19. Ale nauczona korzystać z unijnych funduszy w zamian za reformy, Grecja jest jednym z liderów realizacji kamieni milowych. Wystąpiła już o trzecią transzę środków, a Komisja Europejska chwali Ateny i dopinguje, by nie zwalniały tempa.

CZYTAJ WIĘCEJ: Tak Hiszpania modernizuje kraj dzięki środkom z unijnego funduszu odbudowy

Swoje pieniądze z planu odbudowy Grecy przeznaczają między innymi na powszechne badania mammograficzne dla kobiet po 50. roku życia. Greczynki już mogą się na nie zapisywać. W realizacji jest też między innymi projekt, dzięki któremu dwa tysiące osób z niepełnosprawnościami na cały rok otrzymało codzienną pomoc osobistych asystentów. Od 2024 roku mogą się zgłaszać kolejni chętni.

Trochę inaczej wnioski o unijne pieniądze wypełniła Portugalia, która liczy przede wszystkim na granty. Ale łącznie z pożyczkami otrzyma 16 miliardów 600 milionów euro, co będzie stanowić prawie osiem procent PKB. - Portugalski plan odbudowy jest realizowany zgodnie z założeniami. Portugalia zainwestuje na przykład miliard 300 milionów euro w rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. Przeprowadzi cyfryzację administracji publicznej, co ułatwi kontakt z obywatelami. W ramach cyfryzacji szkół Portugalia kupi uczniom 600 tysięcy komputerów - mówi Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej.

Portugalia, tak jak Grecja, też dostała już trzy przelewy na łączną kwotę ponad pięciu miliardów euro.

CZYTAJ WIĘCEJ: Zawnioskowali o najwięcej środków w ramach Funduszy Odbudowy. Tak Włochy korzystają z pieniędzy na KPO

Te pieniądze pójdą między innymi na zakup sprzętu do cyfrowych projekcji w lokalnych kinach, teatrach i ośrodkach sztuki. Portugalczycy wyremontują też akademiki. Planują zapewnić studentom 15 tysięcy nowych łóżek. W styczniu pierwsze wyremontowane budynki oficjalnie otwierał premier Antonio Costa.

W Chorwacji za 97 milionów euro powstają cztery centra dystrybucji świeżych warzyw i owoców. Dzięki sprawnej logistyce ograniczone zostanie marnowanie żywności. Jeden kompleks już został ukończony. Na wysokość wypłat nie wpływa już kurs walut, bo Chorwacja od stycznia należy do strefy euro.

Zagrzeb nie zdecydował się na pożyczki i złożył wniosek tylko o granty w wysokości 6 miliardów 300 milionów euro. Z Brukseli popłynęły dotychczas trzy przelewy, więc Chorwaci już mają do dyspozycji 1/3 wnioskowanej kwoty. W porównaniu do wielkości gospodarki Chorwacja jest największym beneficjentem Funduszu Odbudowy.

CZYTAJ WIĘCEJ: Inwestycje w transformację energetyczną, cyfryzację i ochronę zdrowia. Sąsiedzi Polski już korzystają z Funduszu Odbudowy

Te pieniądze są dla Chorwacji potrzebne nie tylko po to, by odbudować kraj po pandemii, ale też by dosłownie odbudować miasta zniszczone w czasie trzęsienia ziemi trzy lata temu. Stąd Chorwacja położyła duży nacisk na renowację budynków.

Duża część środków zostanie też przeznaczona na ochronę przeciwpowodziową i odzyskiwanie wody. Umowy z wykonawcami już zostały podpisane, pierwsze budowy się rozpoczęły.

Komisja Europejska przewiduje, że jeśli plany odbudowy zostaną zrealizowane w terminie i zgodnie z założeniami, to w Grecji, Portugalii i Chorwacji PKB powinno wzrosnąć od półtora do nawet trzech procent. W każdym z tych państw przybędzie kilkadziesiąt tysięcy nowych miejsc pracy.