Na całym świecie jest nawet 120 milionów uchodźców. "Sytuacja Polski jest specyficzna"

Ukraina, Białoruś, Rosja, ale także Syria, Indie czy Filipiny - to tylko niektóre z krajów, z których do Polski przyjeżdżają uchodźcy i imigranci. Dziś w Polsce pracuje milion obcokrajowców, a jeśli do tego dołączymy dzieci, osoby starsze i niepracujące, to grupa imigrantów robi się naprawdę spora. 

W momencie, kiedy największa partia opozycyjna publikuje nagrania wprost straszące osobami pochodzącymi spoza Europy, organizacje pozarządowe alarmują - taki wzrost emocji może źle się skończyć.

- Imigranci z nami pozostaną. Jeżeli my spolaryzujemy polskie społeczeństwo, jeżeli my doprowadzimy do tego, żeby te najgorsze postawy się ujawniły, to te postawy także z nami zostaną - mówi profesor Paweł Kaczmarczyk z Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego.

- Jeśli chodzi o sytuację uchodźców w Polsce, przede wszystkim brakuje nam zmniejszenia poziomu napięcia i emocji w narracji, którą możemy obserwować wśród polityków - dodaje Katarzyna Potoniec, prezeska Stowarzyszenia Egala.

ZOBACZ TEŻ: Wrzucają zdjęcia osób o innym kolorze skóry i krytykują rząd. "To jest rasizm w czystej postaci"

Szef Ośrodka Badań nad Migracjami rozprawia się z mitami, które pokutują i w Polsce, i w Europie. Mit pierwszy: fale migracji skutkują wzrostem przemocy.

- Nie ma takich badań, które pokazywałyby wprost zależność przyczynowo-skutkową między zwiększeniem skali migracji a przestępczości, co więcej, paradoksalnie jest sporo analiz, które pokazują efekt wręcz przeciwny - zwraca uwagę Paweł Kaczmarczyk.

Bo - jak słyszymy - osoby o nieuregulowanym statusie masowo przestępstw nie popełniają, bo muszą liczyć się z ryzykiem deportacji. W Europie Zachodniej - jak wynika z badań - częściej przemoc jest problemem w kolejnych pokoleniach migrantów.

- Sytuacja Polski jest specyficzna, ponieważ w Polsce wciąż nie mamy drugiego pokolenia migrantów, a wiemy z doświadczeń krajów choćby Zachodniej Europy, że to drugie pokolenie może być potężnym wyzwaniem, zwłaszcza jeżeli nie zapewnimy dostępu do edukacji, do usług publicznych i będziemy ryzykować wykluczeniem społecznym tych osób - ocenia Paweł Kaczmarczyk.

Nad tym, żeby takiego wykluczenia nie było, pracują dziś raczej organizacje pozarządowe niż państwo.

- Jeżeli nie chcemy tworzyć gett, to przede wszystkim musimy dbać o to, żeby nie izolować ludzi, którzy przyjeżdżają do Polski, tylko w jak największym stopniu włączać w społeczeństwo polskie - mówi Katarzyna Potoniec.

Dziś to w organizacjach pozarządowych uchodźcy i migranci mogą uzyskać pomoc dla dzieci w szkole, w wypełnieniu dokumentów czy w znalezieniu pracy.

- My wspieramy je w tym, żeby udało im się odnaleźć w Polsce. Dostają od nas pomoc psychologiczną, pomoc prawną, wsparcie mentorów i mentorek kulturowych, którzy pomagają w takich codziennych trudnościach - wymienia Karolina Szymańska, z Fundacji Ocalenie.

Mit drugi jest taki, że imigranci wypełnią lukę w rynku pracy, która rośnie przez niż demograficzny. Jak słyszymy - pomogą, ale całej luki nie wypełnią. - Migracja może być elementem szerokiego zestawu rozwiązań, wśród których jest bez wątpienia polityka rodzinna, jest polityka włączenia na poziomie rynku pracy tych grup, które są obecnie mniej aktywne - wskazuje Paweł Kaczmarczyk.

Rozmawiając z organizacjami pozarządowymi i pytając o problemy uchodźców i imigrantów, cały czas słyszymy też o granicy z Białorusią i fatalnej sytuacji humanitarnej ludzi, który próbują ją przekroczyć.

CZYTAJ TAKŻE: Duży spadek liczby ludności Polski. Nowa prognoza

- Jako też organizacje działające na granicy odetchnęliśmy z ulgą po zmianie władzy, naprawdę z wielką nadzieją, że pushbacki będą zastopowane, że się znajdzie jakieś rozwiązanie, a okazuje się, że jest jeszcze gorzej - przyznaje Katarzyna Potoniec.

Potwierdzeniem braku zmian w stosunku do migrantów na granicy mogą być niedawne słowa rządzących. - Hordy do atakowania polskich żołnierzy i pograniczników - mówił o migrantach minister obrony narodowej i wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz. - To nie są uchodźcy, to coraz rzadziej są migranci, rodziny biedne, szukające pomocy - mówił 14 maja premier Donald Tusk.

Od eksperta zajmującego się migracjami słyszymy, że nie wiemy, kim są ludzie na granicy, bo nie ma jak tego sprawdzić.

- Badacz chciałby móc powiedzieć, kto to jest, ale biorąc pod uwagę procedury albo w zasadzie ich brak, obecnie jest to niezwykle trudne - wskazuje Paweł Kaczmarczyk. Bo osoby chcące przekroczyć granicę nie trafiają do ośrodków azylowych, gdzie mogłyby być sprawdzone, tylko są wypychane z powrotem za granicę. 

- Wiemy z doświadczeń innych krajów, że to nie jest tak, że zamkniemy granicę i zakończymy temat migracji - mówi Karolina Szymańska. Dziś oprócz strategii jak działać na granicy - jak słyszymy - potrzebna jest też długofalowa strategia, jak radzić sobie z rosnącą liczbą uchodźców i migrantów. - Nie mamy w Polsce strategii migracyjnej, nie mamy doktryny, nie mamy wizji i to jest chyba najbardziej uderzające - zaznacza Paweł Kaczmarczyk. Ale - co ważne - taka strategia ma powstać. Na razie trwają konsultacje. Biorą w nich udział instytuty naukowe, organizacje i choćby Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. - Zostały rozesłane ankiety do interesariuszy, do różnych instytucji, jednostek, które będą mogły wnieść swoją perspektywę do tworzącej się polityki migracyjnej - mówi Maciej Grześkowiak z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

- Chodzi o to, żeby tak naprawdę nie mieć problemów z drugim czy trzecim pokoleniem. Kluczowa jest rzeczywiście znajomość języka, ale również integracja dzieci cudzoziemców w systemie czy to szkolnym, czy to później na rynku pracy - podsumowuje profesor Maciej Duszczyk, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji.

Wstępna strategia ma być gotowa w połowie października.