Rządzący mają plan na reformę Trybunału Konstytucyjnego. "Ta wizja jest bardzo odważna"

Minister sprawiedliwości, Adam Bodnar przedstawił założenia planu reformy Trybunału Konstytucyjnego (TK). W środę w Sejmie odbędzie się pierwsza debata dotycząca uchwały. Nie ma wątpliwości, że na odbudowę Trybunału jednak przyjdzie jeszcze poczekać. - Trzeba mieć pewną wizję, jak ma wyglądać Trybunał Konstytucyjny i ta wizja jest bardzo odważna - mówił Grzegorz Schetyna, senator z Koalicji Obywatelskiej w Rozmowie Piaseckiego. I właśnie pierwszy akt planu reformy - uchwała dotycząca TK - ma wybrzmieć na zaczynającym się w środę posiedzeniu Sejmu.

CZYTAJ TEŻ: Trybunał Konstytucyjny odroczył rozprawę, miał się zająć kwestią poleceń premiera w sprawie wyborów kopertowych

- (Ta uchwała - red.) doprecyzuje, czy też pokaże, jaka jest nasza filozofia myślenia o naprawie Trybunału Konstytucyjnego - zapowiada Mirosław Suchoń, poseł i przewodniczący klubu parlamentarnego Polska 2050-Trzecia Droga. W uchwale wprost jest napisane, że trzej sędziowie wybrani za rządów Zjednoczonej Prawicy na prawidłowo obsadzone miejsca: Mariusz Muszyński, Justyn Piskorski, Jarosław Wyrembak, nie są sędziami Trybunału Konstytucyjnego, Julia Przyłębska jest osobą nieuprawnioną do sprawowania funkcji prezesa, natomiast orzeczenia wydawane przez Trybunał w obecnym kształcie są dotknięte wadą prawną. Projekt uchwały poparty jest odwołaniami do konkretnych orzeczeń polskiego Trybunału sprzed zmian wprowadzonych przez Prawo i Sprawiedliwość oraz trybunałów europejskich. - Potwierdzają stan prawny z jakim mamy do czynienia w Trybunale Konstytucyjnym - wyjaśnił mec. Michał Wawrykiewicz, wskazując na faktyczny paraliż sądu konstytucyjnego w Polsce. - Popełnił samobójstwo instytucjonalne i moralne - tak o obecnym Trybunale mówił Mirosław Wyrzykowski, sędzia TK w stanie spoczynku.

Choć uchwała nie zmienia obowiązującego prawa, kwestionowana jest przez dzisiejszą opozycję. - Te zapowiedzi są kolejnym przykładem skoku na niezależną instytucję - niezależną od koalicji 13 grudnia - mówił Mariusz Błaszczak, poseł Prawa i Sprawiedliwości. - Platforma (Obywatelska - red.) chce wyjąć bezpieczniki - stwierdził Zbigniew Kuźmiuk, poseł Prawa i Sprawiedliwości. - To rodzi określone konsekwencje co do zachowania się później Sejmu i innych organów państwa - mówił o planie reformy Szymon Hołownia. - Można się na to powoływać w kontekście publikowania lub nie publikowania orzeczeń w przyszłości - stwierdził Krzysztof Izdebski, ekspert z Fundacji im. Stefana Batorego.

CZYTAJ TEŻ: Co z wyrokiem TK w sprawie aborcji? Żukowska: będzie niewiążący. Prawnicy wyjaśniają

Politycy koalicji rządzącej przyznają, że nie mają wątpliwości, że realna zmiana ustaw i Konstytucji, na którą składa się ogłoszony wczoraj pełny pakiet naprawy Trybunału Konstytucyjnego, ze względu na sprzeciw polityków Prawa i Sprawiedliwości oraz prezydenta nie nadejdzie szybko. Na ten okres przejściowy rządzący chcą się przygotować. W uchwale zapisany jest apel do sędziów o rezygnację. - To jest kwestia odpowiedzialności za państwo, to jest kwestia poczucia godności urzędu, który się sprawowało - stwierdził Maciej Berek, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów. Jednak dobrowolnej rezygnacji sędziów trudno się spodziewać. W projekcie uchwały znajduje się również drugi apel do instytucji państwowych o niestosowanie się do wątpliwych prawnie orzeczeń. - My zwyczajnie nie będziemy respektować orzeczeń czy wyroków tego quasi Trybunału - oświadczył Mariusz Witczak, poseł Koalicji Obywatelskiej.

Warto przypomnieć, że prezydent do Trybunału Konstytucyjnego konsekwentnie kieruje kolejne podpisywane ustawy. Politycy koalicji rządzącej zwracają również uwagę, że poprzedni rząd kierował do TK wnioski w niewygodnych dla siebie sprawach. Te działania ma zakończyć proponowany przez Adama Bodnara pakiet zmian. - Nie możemy się zatrzymać ze względu na to, że PiS-owi coś się nie podoba albo Dudzie się coś nie podoba. My musimy robić swoje. Krajowa Rada Sądownicza ma być niezależna od polityków, Trybunał Konstytucyjny nie ma być przechowalnią talentów PiS - mówi Tomasz Trela, poseł z Nowej Lewicy. Zapewnić to ma ustawa, przepisy wprowadzające i zmiana Konstytucji. Wszystko to jest szeroko konsultowane i napisane przez ekspertów z Fundacji Batorego. - Najważniejsze w pakiecie reform Trybunału Konstytucyjnego jest to, żeby Trybunał Konstytucyjny po prostu zaczął ponownie istnieć - podkreślił Mikołaj Małecki, dr hab. z Katedry Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

CZYTAJ TEŻ: "Czas najwyższy, żeby doprowadzić do naprawy". Bodnar o planowanych zmianach w TK

Proponowane przez rząd zmiany są kompleksowe. Ich przyjęcie oznaczałoby wygaszenie kadencji wszystkich obecnych sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Nowi sędziowie powoływani mieliby być większością 3/5 głosów. Gdyby to się nie udało, w kolejnym głosowaniu o ich wyborze decydować miałaby większość bezwzględna. Sędzią TK nie mógłby zostać czynny polityk. Kandydowanie możliwe byłoby minimum cztery lata po zakończeniu sprawowania funkcji politycznej lub członkostwa w partii. Natomiast proponowana zmiana Konstytucji zakłada, że do tak zwane pierwszego składu nowego Trybunału - pięciu sędziów wybranych byłoby na 3-letnią kadencje, kolejnych pięciu na 6-letnią i pięciu na 9-letnią kadencję.

W obecnym Sejmie nie ma większości do zmiany Konstytucji. Jest natomiast większość potrzebna do przyjęcia nowej ustawy, ale ta jeszcze musi zostać podpisana przez prezydenta. Ustawa zakłada, że wybór sędziów do Trybunału Konstytucyjnego poprzedzać miałyby wysłuchania publiczne na otwartych posiedzeniach komisji sejmowej, natomiast składy orzekające w nowym Trybunale wyznaczać miałoby zgromadzenie ogólne sędziów na wniosek prezesa.

Prawo i Sprawiedliwość jest przeciwne wszystkim tym zmianom. - To nie żadna reforma, tylko deforma i dalsze niszczenie praworządności i demokracji w Polsce. - ocenia poseł PiS Rafał Bochenek.

Projekt ustawy zakłada też uznanie za nieistniejące orzeczeń obarczonych wadą prawną - wg pierwszych szacunków jest ich ponad 80. Wśród nich ten dotyczący prawa aborcyjnego.

Jeszcze w tym tygodniu zebrać ma się prezydium senackiej komisji ustawodawczej. W nim rozpocząć się mają prace nad zmianami Konstytucji. - Zbieramy już podpisy pod projektem zmian konstytucji - dodał Senator Platformy Obywatelskiej, Krzysztof Kwiatkowski.