Państwa zadłużają się na potęgę. ONZ alarmuje, że hamuje to rozwój biedniejszych krajów

Suma zadłużenia wszystkich krajów świata to 92 biliony dolarów. Według ONZ zadłużenie krajowe i zagraniczne państw wzrosło w ciągu ostatnich dwóch dekad ponad pięć razy. - Połowa naszego świata pogrąża się w katastrofie rozwojowej napędzanej przez miażdżący kryzys zadłużenia. Ponad 3 miliardy ludzi, czyli prawie połowa ludzkości, żyje w krajach, które wydają więcej na spłatę odsetek od długów niż na edukację czy opiekę zdrowotną - poinformował sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres.

Najbardziej zadłużonym krajem świata są Stany Zjednoczone z długiem publicznym o wartości ponad 30 bilionów dolarów. W Unii Europejskiej najwięcej do oddania ma Francja - ponad 3 biliony dolarów. Chiny są zadłużone na ponad 13 bilionów dolarów, Japonia - na ponad 11 bilionów dolarów, a Wielka Brytania - na 3,15 biliona dolarów.

Kiedy odniesiemy zadłużenie do wielkości krajowej gospodarki, niechlubnym rekordzistą jest Japonia - w ubiegłym roku jej zadłużenie wyniosło ponad 260 procent PKB. W przypadku Grecji to 171 procent.

Od kogo pożyczają państwa? Od innych państw albo na tak zwanym rynku, a zatem od banków czy swoich obywateli, emitując obligacje.

Czy da się współcześnie rządzić bez pożyczania pieniędzy? - Prawdopodobnie się da, ale nie miałoby to większego sensu. Pożyczanie pieniędzy przez rządy ma kilka zalet. Po pierwsze pożyczki umożliwiają dużo większe inwestycje - na przykład w drogi. Po drugie pozwalają na utrzymanie zobowiązań płacowych na dany rok: pensji dla nauczycieli czy emerytur, nawet jeśli gospodarka zwolniła i zmalały wpływy podatkowe - tłumaczy Geoff Gottlieb, przedstawiciel Międzynarodowego Funduszu Walutowego na Europę Środkowo-Wschodnią.

Problem pojawia się, kiedy koszt kredytu dusi gospodarkę. Według ONZ odsetki od długu stają się coraz większym globalnym problemem. Im biedniejszy kraj, tym pożycza na większy procent.

- Niektóre z najbiedniejszych krajów na świecie są zmuszone do wyboru między obsługą długu a służeniem swoim obywatelom. Nie mają przestrzeni na niezbędne inwestycje w cele zrównoważonego rozwoju lub przejście na energię odnawialną. Poziom długu publicznego jest oszałamiający i gwałtownie rośnie - informuje Antonio Guterres.

Czy istnieje kraj bez długu publicznego? Tak, prawie. To Brunei - dług tego azjatyckiego sułtanatu wynosi zaledwie 2-3 procent PKB.

Gdzie na światowej mapie długu jest Polska? To zależy. Rząd PiS pokazuje inny dług publiczny Polakom, inny Brukseli. Według metodologii polskiej to bilion dwieście miliardów złotych, według metodologii unijnej to o ponad 300 miliardów złotych więcej. Druga metoda uwzględnia pieniądze, których nie ma w budżecie państwa i są poza kontrolą parlamentu. To pokazuje skalę wydatków, które rząd wyprowadza do istniejących lub specjalnie tworzonych funduszy.

Do wyobraźni przemawia ten wykres - długu publicznego w przeliczeniu na jednego Polaka. Dług oficjalny to 32 tysiące złotych na głowę. Dług uwzględniający wydatki pozabudżetowe jest aż o 8 tysięcy złotych wyższy.

- To, co paradoksalnie nas, nasz rząd, ratuje, to jest inflacja wysoka. Dlatego, że wysoka inflacja ułatwia życie dłużnikowi. Wysoka inflacja tak naprawdę oznacza, że rząd przerzuca część swojego długu na nas - tłumaczy ekonomista prof. Witold Orłowski.

Wysoka inflacja to wyższe wpływy z podatków, a zatem w relacji do PKB dług publiczny spada - w tym roku według rządu wyniesie 47 procent, może 48 procent PKB. Dużo gorzej wygląda to, kiedy spojrzymy na kwotę odsetek od długu publicznego, które musi płacić Polska. W tym roku będzie to około 70 miliardów złotych, czyli o kilka miliardów więcej od rocznego kosztu obiecywanego programu "Rodzina 800 plus".