Kilogram w nowej odsłonie. Chodzi o uniwersalny wzór - dokładną miarę 1 kilograma. Do tej pory był to wzorzec fizyczny, który był zwykłym odważnikiem. Teraz ma go zastąpić wzór matematyczny.
Oglądaj "Fakty o Świecie" od poniedziałku do piątku o 20:20 w TVN24 BiS
Niewielki odważnik ukryty pod trzema szklanymi kloszami. Tak właśnie wygląda pierwszy kilogram. To właśnie w małej podparyskiej miejscowości Sevres w XIX wieku cały świat ustalił, że każdy inny kilogram musi ważyć dokładnie tyle ile ten odważnik.
Kopie wzorca rozjechały się po całym świecie i dzięki temu w każdym kraju kilogram znaczył to samo. Wzorzec z Sevres i jego kopie już wkrótce staną się tylko eksponatami muzealnymi. Za kilka dni świat ogłosi epokową zmianę. We Francji Generalna Konferencja Miar poda nową definicję kilograma.
- To w pewnym sensie święto, ponieważ zmieniamy standard, który przetrwał w niezmienionej formie od 1875 roku. Teraz zostanie wprowadzona innowacja. Wszystko wokół nas w tym czasie było zmieniane i ulepszane - uważa Martin Milton, dyrektor Międzynarodowego Biura Miar i Wag.
Epokowa zmiana
Po co zmieniać coś, co działa od ponad 100 lat? Okazuje się, że dotychczasowy wzorzec i jego kopie zmieniają wagę przez procesy fizyczne. Wpływ otoczenia na odważnik miały wyeliminować szklane klosze, ale nie udało się. Poszczególne odważniki na całym świecie mogą różnic się nawet o 50 mikrogramów.
- 50 mikrogramów to są dwa skrzydła muchy, jak się okazuje. Ale dla metrologów, którzy zajmują się pomiarami na najwyższym poziomie, jest to bardzo dużo - tłumaczy Joanna Wasilewska z Głównego Urzędu Miar.
Nowa definicja kilograma jest piekielnie trudna do wytłumaczenia. W ogromnym skrócie będzie bardziej precyzyjna, bo zostanie powiązana z wielkością fizyczną - z tak zwaną stałą Plancka. - Nowy system będzie oparty o prawa nauki, prawa natury. Nie będziemy już musieli polegać na założeniu, że jeden konkretny przedmiot zawsze jest niezmienny - twierdzi Martin Milton.
Kilogram czeka los podobny do tego, który kiedyś spotkał podstawową jednostkę miary, czyli metr. Wzorzec, czyli metr z Sevres, trafił do muzeum. Obecnie każdy naukowiec może sam dokładnie obliczyć metr na podstawie długości drogi przebytej w próżni przez światło. Fachowcy mówią, że to bardzo precyzyjne.
- Zmieniamy ten kilogram i jednostki miar dla przyszłych pokoleń, aby zwiększyć bezpieczeństwo i zaufanie. Proszę sobie wyobrazić co by było, gdyby ludzie nie mieli zaufania do jednostek miar, które są fundamentem naszej cywilizacji - stwierdza Sebastian Margalski z Głównego Urzędu Miar.
W trosce o międzygalaktyczny handel
Nowa definicja kilograma ma wejść w życie w maju przyszłego roku. Dla przeciętnego Kowalskiego nic się nie zmieni. Kilo sklepowej mąki nadal będzie ważyć kilo. Dla nauki to milowy krok.
- To wspaniałe dzieło pokojowej współpracy. To jedna z niewielu dziedzin, w której wszystkie państwa świata ustaliły, że będą zgodnie współpracować w jednym celu - podsumowuje Martin Milton.
Naukowcy snują wizję, która mówi, że jeśli kiedykolwiek w kosmosie napotkamy inne formy życia, to dzięki nowym, uniwersalnym miarom, będziemy mogli bez problemu rozpocząć międzygalaktyczną wymianę handlową.
Autor: Jakub Loska / Źródło: Fakty o Świecie TVN24 BiS